Tại Hội nghị “Trao đổi khó khăn, vướng mắc trong quản lý chi phí đầu tư xây dựng và giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc” do Bộ Xây dựng tổ chức mới đây, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Hồng Minh khẳng định: Bộ Xây dựng chia sẻ, lắng nghe, tiếp thu và sẵn sàng giải đáp, hướng dẫn, hỗ trợ các Bộ, ngành, địa phương, các chủ thể tham gia hoạt động xây dựng nhằm tháo gỡ vướng mắc khó khăn trong giai đoạn hiện nay. Bộ sẽ tiếp tục phối hợp cùng các cơ quan, Bộ, ngành liên quan đưa ra các giải pháp tháo gỡ những vướng mắc cho các dự án đầu tư xây dựng, nhất là dự án hạ tầng trọng điểm của đất nước. Các Bộ, ngành và địa phương theo thẩm quyền của mình cần phải chủ động rà soát, bổ sung quy định, hướng dẫn, tháo gỡ cho các dự án đầu tư xây dựng.
Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Hồng Minh trực tiếp trả lời các kiến nghị của các Bộ, ngành, địa phương, hiệp hội, chủ đầu tư, nhà thầu và chỉ đạo các đơn vị gỡ vướng tại Hội nghị.
Trả lời phỏng vấn Báo điện tử Xây dựng liên quan đến quản lý định mức, giá xây dựng, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Hồng Minh tiếp tục thể hiện tinh thần này.
PV: Thưa Thứ trưởng, những năm gần đây, hệ thống định mức xây dựng đã được các cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền nỗ lực rà soát, hiệu chỉnh, ban hành bổ sung với tổng số lượng lên đến hơn 34.000 định mức. Tuy nhiên đến nay các chủ thể tham gia hoạt động xây dựng vẫn phản ánh nhiều công tác xây dựng vẫn thiếu định mức hoặc có định mức không phù hợp, gây khó khăn cho việc triển khai các dự án đầu tư xây dựng. Thứ trưởng nhận định như thế nào về vấn đề này?
Thứ trưởng Bùi Hồng Minh: Triển khai Đề án hoàn thiện Hệ thống định mức, giá xây dựng, trong các năm 2018 - 2021, hệ thống định mức xây dựng do cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền (gồm Bộ Xây dựng, các Bộ quản lý công trình chuyên ngành và UBND cấp tỉnh) ban hành đã được rà soát, hiệu chỉnh, có bổ sung thêm nhiều định mức với nhiều vật liệu khác, ứng dụng nhiều công nghệ xây dựng mới. Đến nay, tổng số định mức được ban hành theo Nghị định 10/2021/NĐ-CP về quản lý chi phí đầu tư xây dựng khoảng 34.000 định mức, trong đó, Bộ Xây dựng ban hành khoảng 15.000 định mức cho hầu hết các công tác xây dựng áp dụng chung, với các công nghệ, biện pháp thi công được sử dụng phổ biến trong nước và quốc tế.
Qua rà soát, các cơ quan quản lý Nhà nước đã loại bỏ các định mức lạc hậu, điều chỉnh, bổ sung nhiều định mức mới, sát hơn với các yêu cầu thực tiễn. Trong quá trình phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ hướng đến xây dựng nhiều công trình xanh, tiết kiệm năng lượng, nhiều loại vật liệu công nghệ mới trong ngành xây dựng được áp dụng nên công tác rà soát, xây dựng, công bố các định mức mới là đòi hỏi từ thực tiễn. Do vậy, Bộ Xây dựng, các bộ quản lý chuyên ngành, UBND các tỉnh, thành phố phải coi công tác rà soát định mức là nhiệm vụ thường xuyên. Thời gian qua, ở một số dự án, công trình, công tác xây dựng còn thiếu định mức hoặc định mức ban hành chưa phù hợp, nhất là đối với công tác xây dựng sử dụng công nghệ mới, vật liệu mới.
Riêng lĩnh vực công trình giao thông đường bộ, qua thống kê cho thấy, hiện có khoảng 32 công tác xây dựng thiếu định mức ban hành, chủ yếu tập trung vào nhóm các công tác xây dựng cầu dây văng, đắp nền đường bằng các vật liệu mới…
Một số công tác xây dựng đã ban hành định mức nhưng có yêu cầu kỹ thuật, biện pháp thi công khác với phương pháp đã quy định ở các định mức hiện tại. Một số trường hợp định mức ban hành chưa phù hợp phần lớn là do trong thực tế nhiều công trình, dự án thi công đã có yêu cầu thiết kế, biện pháp thi công, điều kiện thi công khác với quy định ở các định mức hiện tại. Một số trường hợp định mức ban hành chưa phù hợp phần lớn là do trong thực tế nhiều công trình, dự án thi công đã có yêu cầu thiết kế, biện pháp thi công, điều kiện thi công khác với quy định trong định mức.
Các Bộ, ngành, địa phương đã ban hành khoảng 34.000 định mức theo Nghị định 10/2021/NĐ-CP về quản lý chi phí đầu tư xây dựng.
PV: Vậy nguyên nhân vướng mắc chính hiện nay của các dự án do đâu, thưa Thứ trưởng?
Thứ trưởng Bùi Hồng Minh: Nghị định số 10/2021/NĐ-CP đã quy định rõ UBND cấp tỉnh chịu trách nhiệm tổ chức xác định, công bố hoặc phân cấp, ủy quyền cho Sở Xây dựng công bố giá các yếu tố đầu vào (vật liệu, nhân công, máy thi công) và chỉ số giá xây dựng trên địa bàn tỉnh theo định kỳ hàng quý hoặc sớm hơn khi cần thiết, bảo đảm kịp thời với những biến động giá trên thị trường xây dựng.
Thời gian qua, chịu tác động bởi dịch bệnh Covid-19 kéo dài, xung đột xảy ra một số quốc gia… trên thị trường thế giới nói chung, Việt Nam nói riêng, giá cả nhiên liệu, vật liệu xây dựng chủ yếu có nhiều biến động, liên tục tăng, vượt ngoài khả năng dự báo. Một số thời điểm, giá vật liệu trên thị trường tăng hơn 30%. Trong khi đó, việc công bố giá và chỉ số giá xây dựng của hầu hết các địa phương đều có “độ trễ” hơn so với diễn biến thị trường. Điều này dẫn đến tình trạng giá một số loại vật liệu chủ yếu (thép, xi măng, cát, đá, nhựa đường) công bố tại một số địa phương chưa bám sát diễn biến giá trên thị trường. Giá nhân công, máy thi công công bố tại một số địa phương có nơi chưa phản ánh đúng mức giá thị trường
Thông tư 11/2021/TT-BXD của Bộ Xây dựng đã quy định về danh mục, thông tin thị trường liên quan đến vật tư, vật liệu công bố trên địa bàn, một số nơi chưa thực hiện công bố chi phí vận chuyển vật liệu trên địa bàn, nhất là đối với các vật liệu khai thác như cát, đá, đất đắp... Thực trạng trên là một trong những nguyên nhân tác động đến dữ liệu tính toán, dự trù chi phí các dự án đầu tư xây dựng và điều chỉnh giá trong công tác thanh toán, quyết toán hợp đồng các gói thầu xây dựng đang triển khai, nhiều nhà thầu hoặc đơn vị thi công cầm chừng, hoặc làm chậm tiến độ thi công để chờ công bố giá.
PV: Bộ Xây dựng đã đưa ra những giải pháp gì để tháo gỡ vướng mắc về định mức để hỗ trợ các chủ thể tham gia đầu tư xây dựng, thúc đẩy triển khai các dự án đầu tư xây dựng, thưa Thứ trưởng?
Thứ trưởng Bùi Hồng Minh: Nghị định số 10/2021/NĐ-CP đã quy định cụ thể các nội dung cần thực hiện, thẩm quyền của các cơ quan, đơn vị có liên quan khi xác định và quản lý định mức dự toán mới, định mức dự toán điều chỉnh trong quá trình lập dự toán xây dựng. Tại Thông tư số 13/2021/TT-BXD, Bộ Xây dựng cũng đã hướng dẫn phương pháp xác định định mức dự toán mới, định mức dự toán điều chỉnh.
Nghị định số 10/2021/NĐ-CP đồng thời quy định đủ chế tài liên quan đến trách nhiệm của các chủ thể trong việc tổ chức theo dõi, thu thập số liệu, xây dựng định mức dự toán trong quá trình thi công xây dựng nhằm “làm giàu” hệ thống định mức hiện có, đáp ứng yêu cầu phục vụ lập và quản lý chi phí đầu tư xây dựng. Với nguyên tắc này, bảo đảm đủ cơ sở, căn cứ về xác định đơn giá xây dựng công trình, lập, điều chỉnh định mức dự toán công trình để chủ đầu tư, tư vấn áp dụng thực hiện làm cơ sở lập và quản lý chi phí.
Vấn đề vướng mắc còn lại trong thực tế hiện nay là các đơn vị tư vấn, chủ đầu tư còn lúng túng, có phần thiếu kinh nghiệm trong thực hiện xác định định mức dự toán mới, định mức dự toán điều chỉnh theo phương pháp đã được hướng dẫn. Trong thời gian tới, Bộ Xây dựng sẽ đẩy mạnh công tác tập huấn chuyên môn để các chủ thể nắm vững các nội dung hướng dẫn xác định định mức dự toán mới, ĐM dự toán điều chỉnh theo phương pháp Bộ Xây dựng ban hành để giúp các chủ thể chủ động áp dụng trong quá trình tham gia hoạt động xây dựng. Bộ Xây dựng cũng tiếp tục khẩn trương xác định việc rà soát, điều chỉnh, bổ sung định mức phù hợp với thực tiễn, coi đây là nhiệm vụ thường xuyên, cấp thiết.
Bên cạnh đó Bộ cũng đề nghị các nhà đầu tư, chủ đầu tư, Ban Quản lý dự án, đơn vị tư vấn phối hợp cung cấp thông tin về các định mức chưa phù hợp và các số liệu tại các dự án, công trình để Bộ Xây dựng có cơ sở nghiên cứu, rà soát và hướng dẫn kịp thời.
Đối với lĩnh vực công trình giao thông đường bộ, Bộ Xây dựng sẽ giao cho Cục Kinh tế xây dựng và các cơ quan chuyên môn cùng với các cơ quan chuyên môn của Bộ Giao thông Vận tải, UBND các địa phương trong việc tổ chức xây dựng các định mức còn thiếu hoặc sửa đổi các định mức chưa phù hợp.
Đồng thời nhằm kịp thời phục vụ yêu cầu cấp bách trong đầu tư xây dựng dự án đường cao tốc Bắc – Nam phía Đông giai đoạn 2021 – 2025, Bộ Xây dựng cũng đề nghị Bộ Giao thông Vận tải rà soát, đánh giá xem xét sự tương đồng về các điều kiện áp dụng định mức ở các công trình đã thực hiện và quyết định ban hành áp dụng cho các dự án thành phần thuộc dự án. Nghị định số 10/2021/NĐ-CP và Thông tư 13/2021/TT-BXD đã quy định rõ các vấn đề này.
Hiện còn thiếu 32 định mức liên quan đến công trình giao thông đường bộ.
PV: Trước những biến động của thị trường xây dựng, giá vật liệu xây dựng đang tăng cao sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến các dự án đầu tư xây dựng, nhất là các dự án hạ tầng trọng điểm. Bộ Xây dựng có những hướng dẫn và khuyến nghị gì đối với các địa phương để có những giải pháp tổng thể, đồng bộ từ Trung ương tới địa phương?
Thứ trưởng Bùi Hồng Minh: Đối với các địa phương, Bộ Xây dựng đã có Văn bản số 959/BXD-KTXD, ngày 23/3/2022 đôn đốc, hướng dẫn UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thực hiện các giải pháp quản lý của nhà nước tại địa phương nhằm kiểm soát và tránh hiện tượng tăng giá từ các nguyên nhân đầu cơ, thổi giá. Trước đó, ngày 10/5/2021, Bộ Xây dựng cũng đã có Công văn 1545/BXD-KTXD về việc thực hiện các giải pháp để giảm thiểu tác động tiêu cực của dịch Covid-19 và biến động giá thép đến các hoạt động xây dựng.
Bộ Xây dựng đã thành lập Tổ theo dõi thông tin thị trường giá xây dựng, bất động sản, dịch vụ hạ tầng đô thị để kịp thời tổng hợp, báo cáo các nội dung đánh giá về diễn biến giá vật liệu xây dựng và dự báo các kịch bản trong trường hợp biến động giá vật liệu làm cơ sở tham mưu các cơ chế, chính sách và công tác điều hành của Chính phủ,
Bộ Xây dựng cũng đã giao nhiệm vụ cho các cơ quan chuyên môn nghiên cứu, đề xuất các giải pháp để xác định và kiểm soát chặt chẽ giá các thiết bị, vật liệu xây dựng trong quá trình lập, quản lý chi phí đầu tư xây dựng phù hợp với yêu cầu của thị trường, ngăn ngừa nguy cơ xảy ra vi phạm trong việc xác định giá vật liệu, thiết bị, ảnh hưởng đến chi phí, làm giảm hiệu quả đầu tư.
Đối với các dự án giao thông trọng điểm như cao tốc Bắc - Nam, Bộ Xây dựng dự kiến làm việc với Bộ Giao thông Vận tải, các địa phương có công trình đi qua để nắm bắt các nội dung còn vướng mắc để hỗ trợ, hướng dẫn cùng giải quyết tháo gỡ kịp thời.
Hiện nay, theo quy định lập và quản lý chi phí, việc xác định giá vật liệu đến chân công trình, chỉ số giá xây dựng cho từng gói thầu, dự án do chủ đầu tư, đơn vị tư vấn thực hiện trên cơ sở thông tin cụ thể của dự án, công trình. Các địa phương xác định và công bố giá vật liệu trên địa bàn tỉnh (chung hoặc theo các khu vực); tổ chức xác định và công bố chỉ số giá xây dựng của các loại công trình xây dựng trên địa bàn tỉnh. Việc các địa phương thực hiện xác định, công bố giá vật liệu đến chân công trình, chỉ số giá cho từng gói thầu, dự án theo Nghị quyết số 18/NQ-CP triển khai Nghị quyết số 44/2022/QH15 đang có vướng mắc, cần có giải pháp để thực hiện.
Bộ Xây dựng đã giao Cục Kinh tế xây dựng và các cơ quan chuyên môn nghiên cứu giải pháp về tổ chức thực hiện, kiểm tra, giám sát để đảm bảo thuận tiện, không chồng chéo gây vướng mắc. Trường hợp vượt thẩm quyền sẽ báo cáo Thủ tướng Chính phủ.
Trước tình hình giá nhiên liệu xăng, dầu và một số loại vật liệu như thép tăng liên tục, nhiều lần trong một tháng, việc xác định giá công bố theo tháng là chưa đáp ứng kịp thời giá cả thị trường, Bộ Xây dựng đề nghị các địa phương theo dõi bám sát và tổ chức công bố giá cho các loại vật liệu khi có sự biến động.
Đối với các vật liệu chuyên ngành giao thông (có yêu cầu kỹ thuật riêng) được khai thác, sản xuất hoặc phổ biến trên địa bàn địa phương mà chưa có trong danh mục công bố giá, Bộ Xây dựng đề nghị chủ đầu tư các dự án tập hợp, báo cáo để UBND, Sở Xây dựng các địa phương tổ chức xác định và công bố.
Tôi muốn nhấn mạnh lại: Bộ Xây dựng luôn luôn chia sẻ, lắng nghe, tiếp thu, phân tích khoa học các vấn đề, cũng như làm rõ thẩm quyền của các bộ, ngành, địa phương để cùng nhau tháo gỡ sớm nhất.
Đối với các vấn đề thuộc thẩm quyền của Bộ Xây dựng, lãnh đạo Bộ chỉ đạo các đơn vị trực thuộc khẩn trương rà soát, tham mưu cho Bộ giải pháp để kịp thời tháo gỡ. Các giải pháp phải đồng bộ đồng, bộ thống nhất theo quy định pháp luật. Bộ Xây dựng đồng thời đề nghị các Bộ quản lý công trình chuyên ngành, các địa phương chủ động rà soát, tháo gỡ các vướng mắc thuộc thẩm quyền. Bộ Xây dựng sẵn sàng đồng hành, hỗ trợ, hướng dẫn các bộ, địa phương gỡ vướng.
Đối với các vấn đề vấn đề vượt thẩm quyền của các bộ, địa phương, Bộ Xây dựng tổng hợp, báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và đề xuất các giải pháp tháo gỡ. Mục tiêu hướng đến là ngành Xây dựng không ngừng hoàn thiện hệ thống thể chế nhằm phục vụ tốt hơn các yêu cầu thực tiễn mới phát sinh, tuân thủ tốt hơn các quy luật kinh tế thị trường, nâng cao hiệu quả quản lý và hiệu quả đầu tư xây dựng nhất là đối với các dự án đầu tư công, góp phần tạo thị trường xây dựng minh bạch, cạnh tranh, chống thất thoát, lãng phí trong đầu tư xây dựng.
PV: Trân trọng cảm ơn Thứ trưởng!