Với kiểu kiến trúc lạ nằm dưới lòng đất, những ngôi nhà kiểu này được cho là có tuổi đời hàng ngàn năm và hiện đang được bảo tồn.

Hàng ngàn năm nay, người dân một số ngôi làng xung quanh Tam Môn Hiệp (địa cấp thị ở Hà Nam, Trung Quốc) sống trong các ngôi nhà có tên là Yaodong dưới lòng đất.

Nếu đi vào bên trong, mọi người có thể cảm nhận các ngôi nhà giống như hang động, song không hề ngột ngạt mà vẫn rất thoáng.

Ước tính nơi đây từng có khoảng 10.000 ngôi nhà với kiểu xây dựng đặc biệt kiểu này. Hiện nay, có 3000 người vẫn đang sống trong những ngôi nhà có kiến trúc lạ lùng, trong khi nhiều người khác đã chuyển lên sống ở các căn nhà được thiết kế theo phong cách hiện đại.

Bà Yang Guorang sống tại một trong những ngôi nhà ở đây cho biết, nhà của bà rất thoải mái. "Hãy nhìn xem, mùa đông ấm áp và mùa hè mát mẻ. Thật thoải mái khi sống bên trong", cụ bà chia sẻ. Những căn nhà như của bà Yang đang sống được xây dựng cách mặt đất khoảng 7m.

Vì sự độc đáo và lạ lùng trong cách xây dựng hiếm có, nên nhiều du khách đã tới tham quan để tận mắt chứng kiến. Trong những năm qua, một số làng đã trở thành điểm tham quan thu hút các du khách từ nhiều nơi tại Trung Quốc cũng như du khách nước ngoài. Năm 2011, cơ quan chức năng Trung Quốc đã công nhận kiểu nhà này là di sản văn hóa phi vật thể, chúng đang được giữ gìn, bảo tồn.

Trong số hàng ngàn ngôi nhà, không hiếm những công trình có 6 thế hệ từng sinh sống trong vòng hơn 200 năm. Tuy nhiên, những ngôi nhà với lối kiến trúc độc đáo này được cho là đã có từ 4000 năm trước. Mỗi căn nhà được xây theo kiểu hình vuông và hình chữ nhật, nằm cách mặt đất một đoạn.

      Vào mùa đông, nhiệt độ bên trong các căn nhà khoảng 10 độ C, còn vào mùa hè mức nhiệt chỉ là 20 độ C. Xung quanh làng có hệ thống thoát nước nhằm đảm bảo cho nước tràn xuống sau những cơn mưa hay lũ. 

Nguồn gốc kiểu nhà Yaodong được cho là xuất hiện từ thời kỳ đồ đồng. Kiểu nhà này được tiếp tục xây dựng trong thời kỳ nhà Minh, nhà Thanh trong lịch sử phong kiến Trung Quốc. Ngày nay, các căn nhà đã được trang bị các thiết bị hiện đại, có điện và nhiều tiện ích khác. Mỗi căn nhà được xây dựng khá kỳ công, phải mất tới 2-3 năm, nhưng sau khi hoàn thành có thể tồn tại cả trăm năm.

Khi nhìn từ trên cao, mọi người có thể thấy mỗi căn nhà có hình vuông hoặc hình chữ nhật với khoảng sân nhỏ, còn bên trong đủ các không gian phòng khách, phòng ngủ, nhà bếp. Giá thuê căn nhà một phòng ngủ là khoảng 700.000 đồng/tháng, còn giá bán một căn nhà có 3 phòng ngủ và phòng tắm có giá 32.000 bảng (hơn 950 triệu đồng).

Các ngôi nhà được xây dựng ở đây không những đảm bảo mát mẻ mùa hè, ấm áp mùa đông mà còn có thể tránh được động đất. Cho nên, hàng trăm năm trôi qua, những cư dân ở đây vẫn sống và sinh hoạt bên trong các căn nhà đặc biệt. Mỗi căn nhà đều có một đường hầm dẫn ra bên ngoài dẫn tới sân chung. Sân chung là nơi diễn ra các buổi tụ họp, đám cưới, lễ hội và sinh hoạt cộng đồng.

Với cách xây dựng dưới mặt đất như ở đây, kiểu nhà Yaodong cũng góp phần tiết kiệm năng lượng. Chính sự độc đáo và những lối đi lạ dưới lòng đất như vậy, nên nó còn được gọi là "ngôi làng bí ẩn". Nhiều tờ báo trên thế giới cũng đã từng đăng ảnh và cả cảnh quay từ trên cao về các ngôi nhà Yaodong thú vị.