Phát triển nhà ở cho thuê luôn là vấn đề “nóng” thời gian qua. Tại các TP lớn như Hà Nội, TP.HCM…, hàng năm đều đón hàng vạn người dân nhập cư đến học tập và làm việc, mà phần lớn trong số đó là người lao động có thu nhập trung bình hoặc thấp, chưa đủ điều kiện mua nhà và phải tìm thuê nhà trọ.

Như tại Hà Nội, nhiều năm qua, người dân có nhu cầu đều phải thuê nhà tại các khu trọ tự phát khắp TP, vì Hà Nội chưa có quỹ nhà ở cho thuê theo các dự án lớn, tập trung.

Theo các chuyên gia, phân khúc nhà ở cho thuê vẫn chưa được quan tâm, phát triển đúng mức bởi, bên cạnh những mặt được của phân khúc nhà cho thuê, thì vẫn còn một số rào cản khi đầu tư vào căn hộ dạng này, bởi số tiền vốn bỏ ra ban đầu lớn, thời gian thu hồi vốn lại chậm, khó quản lý người thuê…, nên hầu như có rất ít chủ đầu tư mặn mà.

Đại diện lãnh đạo Cty Đầu tư phát triển hạ tầng Viglacera cho biết, DN triển khai loại hình nhà ở cho thuê đa phần vì trách nhiệm với cộng đồng, xã hội. Bởi thực tế, đây là hình thức bỏ tiền chẵn, thu tiền lẻ. Theo tính toán, DN dành 20% diện tích để cho thuê tức là 20% tổng mức đầu tư, trong khi lợi nhuận được khống chế không vượt quá 10%, nên không có nhiều DN mặn mà, tham gia…

Nhấn mạnh thực tế nguồn cung nhà ở cho thuê chưa đáp ứng được nhu cầu của người dân, chuyên gia Đặng Hùng Võ cho rằng: Từ kinh nghiệm nhiều nước cho thấy, nhà ở cho thuê là một bộ phận không thể thiếu trong phát triển kinh tế - xã hội, có tới 84% dân số Singapore sống trong các căn hộ do cơ quan nhà ở phát triển xây dựng, 40% dân số Hàn Quốc thuê nhà để ở, Nhật Bản cũng với con số tương tự.

Trong khi đó, tại Việt Nam, nhu cầu thuê nhà rất lớn nhưng thị trường hiện còn bỏ ngỏ, chưa được khai thác hoặc có chăng chỉ là kinh doanh nhỏ lẻ, ngắn hạn của các cá nhân, hộ gia đình, một số DN. Để khắc phục tình trạng này, cần có những cơ chế, chính sách ưu đãi để các tổ chức, cá nhân thuộc các thành phần kinh tế khác nhau tự bỏ vốn đầu tư xây dựng NƠXH cho thuê, nhằm đáp ứng nhu cầu về NƠXH hiện nay ở nước ta.

Tạo được nguồn cung dồi dào về NƠXH cho thuê sẽ góp phần đáp ứng nhu cầu cơ bản về chỗ ở cho người dân, chuyển từ nhà trọ sang nhà thuê là một bước để người dân nâng cấp cuộc sống, dựa trên sự hỗ trợ, quan tâm của Nhà nước. Vấn đề còn lại là cần có chính sách phù hợp và tín dụng dài hạn phát triển phân khúc cho thuê để mọi người dân có chỗ ở chứ không phải sở hữu chỗ ở.

Ông Nguyễn Trần Nam - Chủ tịch Hiệp hội BĐS Việt Nam cho rằng, về lâu dài, người dân cũng cần chuyển từ quan niệm "phải sở hữu nhà" sang "có chỗ ở", tức là có thể đi thuê nhà.

Theo ông Nam, hiện nhu cầu nhà ở rất cao, song giá nhà tại các TP lớn của Việt Nam vẫn cao so với thu nhập bình quân nên việc tiếp cận của những đối tượng này còn hạn chế. Đối với những người trẻ, chưa có nhiều tích lũy, có thể cân nhắc đi thuê nhà tại những dự án phù hợp với khả năng tài chính của mình thay vì dốc hết tiền mua nhà. Đây là xu hướng chung trên thế giới và cũng đang ngày càng phổ biến tại Việt Nam.

Chia sẻ kinh nghiệm phát triển nhà ở công cộng cho thuê tại Hàn Quốc - loại hình tương đồng với NƠXH tại Việt Nam, ông Kim Nam Jung, từ Viện Đất đai và Nhà ở Hàn Quốc (LHI Consortium) cho biết: Phân khúc này tại Hàn Quốc được chia thành nhiều nhóm nhỏ. Trong đó, nhà cho thuê được xây dựng theo mô hình công trình công cộng sẽ có nhà tài trợ là chính quyền địa phương, Trung ương hoặc Quỹ nhà ở quốc gia. Giá thuê của những căn hộ này dưới mức thị trường với thời hạn thuê từ 5 - 50 năm.

Ngoài ra, nhóm nhà ở cho thuê nhưng là công trình tư nhân, được xây dựng từ quỹ tư nhân, có giá thuê không ổn định và thường thời hạn chỉ 5 năm. Bên cạnh quỹ của nhà phát triển, loại hình này còn sử dụng tiền ký quỹ của người thuê.

Một nhóm nữa là nhà cho thuê được mua với thời hạn từ 5 - 10 năm, sử dụng vốn tư nhân. Với các loại hình này, Hàn Quốc đều có chính sách bảo vệ người thuê, mua lại nhà cho thuê mất khả năng thanh toán, thu hồi tiền ký gửi cho thuê, các tài trợ và hỗ trợ thông qua quỹ nhà ở và đô thị.

Trước đây Chính phủ Hàn Quốc có vai trò lớn trong việc phát triển nhà ở công cộng cho thuê tại Hàn Quốc, song trách nhiệm này gần đây được giao nhiều hơn cho chính quyền địa phương.

Mới đây, Bộ Xây dựng cũng đã phối hợp với Cơ quan hợp tác quốc tế Hàn Quốc (KOICA),Viện Đất đai và nhà ở Hàn Quốc - LHI Consortium xây dựng chính sách tổng thể NƠXH tại Việt Nam giai đoạn 2021 - 2030, nhằm nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế và khảo sát tình hình thực tế của Việt Nam; đề xuất cơ chế chính sách về phát triển NƠXH phù hợp với tình hình thực tế, xu hướng phát triển của Việt Nam giai đoạn 2021 - 2030.

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh cho biết: Trong thời gian tới, dự án sẽ triển khai đánh giá việc thực thi chính sách pháp luật liên quan đến phát triển NƠXH trong giai đoạn vừa qua. Trên cơ sở đó, rút ra những hạn chế, tồn tại, bất cập, những điểm nghẽn ảnh hưởng đến sự phát triển NƠXH trong thời gian vừa qua. Bên cạnh đó, tiếp tục nghiên cứu, học tập kinh nghiệm quốc tế; đề xuất Chính phủ cũng như tham mưu cho Chính phủ đề xuất với Quốc hội sửa đổi quy định hiện hành, đặc biệt là Luật Nhà ở liên quan đến phát triển NƠXH nói chung, NƠXH cho thuê trong thời gian tới…”.

Các chuyên gia nhận định, cần xây dựng nhà ở cho thuê các loại, nhất là NƠXH và nhà đủ tiện nghi với giá cả chấp nhận được. Hình thành thị trường cho thuê cũng là biện pháp cực kỳ quan trọng để bình ổn giá đất, do vậy, cần có chính sách khuyến khích các DN đầu tư. Ở góc độ thị trường, khi nhà ở cho thuê giá rẻ phát triển sẽ cạnh tranh trực tiếp với các khu nhà trọ hiện nay và có thể là sản phẩm thay thế cho một số nhà thương mại giá rẻ…