Sau gần 35 năm đổi mới, quá trình phát triển đô thị đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Tỷ lệ đô thị hóa đã tăng từ 29,6% (2009), dự kiến đạt 40% (2020). Hệ thống đô thị tăng từ 722 đô thị (2010) đến nay đạt 858 đô thị. Khu vực đô thị đã tác động lớn tới chuyển dịch cơ cấu kinh tế, lao động của quốc gia và các vùng trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Nhiều đô thị, điểm dân cư nông thôn, nhiều khu công nghiệp, khu kinh tế, du lịch, kết cấu hạ tầng... đã được quy hoạch, đầu tư xây dựng mới, hoặc cải tạo mở rộng để đáp ứng nhu cầu phát triển của đất nước. Hệ thống hạ tầng xã hội, hạ tầng kĩ thuật đô thị, kể cả khu vực nông thôn được quan tâm đầu tư xây dựng theo hướng đồng bộ, hiện đại. Diện mạo kiến trúc, đô thị, nông thôn Việt Nam đã có nhiều thay đổi theo hướng hiện đại, có bản sắc... Đô thị hóa đã thực sự góp phần tạo ra nguồn lực trong phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, trong đó, kinh tế đô thị góp khoảng 70% GDP cả nước.
Tuy nhiên, bên cạnh đó quá trình đô thị hóa và phát triển đô thị vẫn còn nhiều tồn tại, bất cập như: Thiếu tính hệ thống và liên kết giữa các đô thị; Tác động của đô thị tới sự phát triển của các khu vực khác chưa đồng đều; Việc mở rộng quy mô đô thị chưa đi đôi với việc nâng cao chất lượng và sự đồng bộ của hệ thống cơ sở hạ tầng, kinh tế - xã hội; Việc huy động các nguồn lực cho phát triển đô thị còn hạn chế; Công tác quản lý xây dựng và đô thị, nếp sống, văn minh đô thị chưa theo kịp sự phát triển của quá trình đô thị hóa; Một số hiện tượng ùn tắc giao thông, ngập lụt, thiếu nước sạch, ô nhiễm môi trường khá phổ biến và chưa được khắc phục hiệu quả…
Một trong những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến những tồn tại, bất cập trên là do năng lực quản lý của hệ thống chính quyền đô thị chưa đáp ứng yêu cầu quản lý, kiểm soát có hiệu quả tiến trình đô thị hóa và phát triển đô thị. Một số cán bộ lãnh đạo, cán bộ chuyên môn phụ trách phát triển đô thị chưa được đào tạo, bồi dưỡng về chuyên môn.
Để xây dựng và quản lý đô thị theo Định hướng phát triển đô thị Việt Nam đến năm 2025 và tầm nhìn 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 445/QĐ-TTg ngày 07/4/2009, Bộ Xây dựng đã trình Thủ tướng Chính phủ “Đề án Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý xây dựng và phát triển đô thị đối với công chức lãnh đạo, chuyên môn đô thị các cấp giai đoạn 2010 - 2015”, và được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1961/QĐ-TTg ngày 25/10/2010 (gọi tắt là Đề án 1961). Đứng trước yêu cầu thực tiễn, trên cơ sở đánh giá việc thực hiện Đề án giai đoạn 2010-2015, Văn phòng Chính phủ đã có Công văn số 143/VPCP-KTN ngày 08/01/2016 về việc kéo dài thời gian thực hiện đến năm 2020 và mở rộng đối tượng tham gia học tập Đề án.
Đề án 1961 hướng tới mục tiêu Nâng cao nhận thức, năng lực quản lý điều hành cho công chức lãnh đạo, chuyên môn đô thị các cấp về công tác quản lý xây dựng và phát triển đô thị Việt Nam. Đề án nhằm trang bị cho công chức lãnh đạo, chuyên môn đô thị các cấp những kiến thức cơ bản về quản lý đô thị, kỹ năng lãnh đạo, chỉ đạo điều hành và thực thi các nhiệm vụ quản lý quy hoạch đô thị, đầu tư xây dựng và quản lý, sử dụng kết cấu hạ tầng đô thị; quản lý phát triển và sử dụng đất đô thị; quản lý tài chính đô thị; quản lý môi trường, kiến trúc cảnh quan đô thị; kiểm soát phát triển đô thị.
KÊT QUẢ THỰC HIỆN ĐỀ ÁN
Công tác chỉ đạo, điều hành
Nhận thức rõ đây là một Đề án có quy mô lớn cả về phạm vi, đối tượng điều chỉnh, kinh phí và thời gian thực hiện, tác động phần lớn đến công chức lãnh đạo, chuyên môn đô thị các cấp và nguồn bổ sung thay thế cán bộ, công chức, lãnh đạo quản lý đô thị ở các địa phương. Ngay từ khi được Thủ tướng Chính phủ quyết định giao nhiệm vụ, Bộ Xây dựng đã triển khai thực hiện:
Thành lập và hoạt động của Ban chỉ đạo: Ngày 16/7/2012, Bộ trưởng Bộ Xây dựng thành lập Ban Chỉ đạo thực hiện Đề án 1961. Ban Chỉ đạo Đề án 1961 do Bộ trưởng Bộ Xây dựng làm Trưởng ban, Thứ trưởng Bộ Xây dựng làm Phó Trưởng ban thường trực, các thành viên là lãnh đạo Học viện, lãnh đạo một số Cục, Vụ của Bộ Xây dựng và các Bộ, ngành, cơ quan Trung ương (Ban tổ chức Trung ương, Bộ Nội vụ, Bộ Tài chính...).
Công tác phối hợp các Bộ, ngành, địa phương được thực hiện chặt chẽ
Bộ Xây dựng phối hợp với Ban Tổ chức Trung ương, Bộ Nội vụ tổ chức các hội thảo lấy ý kiến về xây dựng chương trình, biên soạn tài liệu phù hợp với Luật Cán bộ Công chức, Quy hoạch phát triển nguồn nhân lực ngành Xây dựng; Bộ Tài chính để xây dựng Kế hoạch triển khai hàng năm đáp ứng kịp thời kinh phí cho các hoạt động của Đề án. Phối hợp với các địa phương hướng dẫn xây dựng, triển khai thực hiện kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng theo nhu cầu thực tế; đồng thời xây dựng hệ thống tiêu chí để đánh giá chất lượng và hiệu quả của công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức; phối hợp tuyên truyền phổ biến mục tiêu, nội dung, nhiệm vụ và công tác tổ chức thực hiện Đề án thông qua các hội nghị, hội thảo hàng năm tại các vùng miền; Xác định rõ các chuyên đề đào tạo, bồi dưỡng, nội dung các chuyên đề, phương pháp đào tạo, bồi dưỡng phù hợp với các đối tượng và thời gian đào tạo phù hợp với công việc, yêu cầu đào tạo của học viên phù hợp với tình hình thực tiễn tại địa phương.
Phối hợp với các Bộ ngành, địa phương tăng cường công tác truyền thông, quảng bá hoạt động của Đề án thông qua các hội nghị, hội thảo, Diễn đàn, góp phần quan trọng giúp cho các cấp, các ngành và đặc biệt là cán bộ quản lý, cán bộ chuyên môn đô thị ở các địa phương trên cả nước nâng cao nhận thức, hiểu rõ mục tiêu, ý nghĩa, tầm quan trọng và hiệu quả thiết thực của Đề án. Cụ thể:
+ Bộ Xây dựng đã tổ chức công tác sơ kết 5 năm thực hiện Đề án giai đoạn 2010-2015 để báo cáo Thủ tướng Chính phủ và đề nghị gia hạn thực hiện Đề án giai đoạn 2016-2020 và đã được Thủ tướng Chính phủ đồng ý.
+ Năm 2016, đã tổ chức 03 hội nghị tại ba miền Bắc, Trung, Nam để phổ biến, quán triệt việc thực hiện Đề án 1961 kéo dài đến năm 2020.
+ Phối hợp các địa phương triển khai thực hiện công tác đào tạo bồi dưỡng, báo cáo tình hình thực hiện Đề án giai đoạn 2016-2018 và kế hoạch triển khai giai đoạn 2019- 2020; tổ chức 05 đợt kiểm tra đánh giá tình hình thực hiện Đề án trong năm 2018 tại các địa phương.
Xây dựng chương trình, biên soạn tài liệu đáp ứng yêu cầu, mục đích đào tạo
Đề án 1961 có 08 nhóm đối tượng học viên làm việc ở các vị trí đòi hỏi chương trình phải khác nhau phù hợp với từng vị trí công chức lãnh đạo, chuyên môn các cấp về quản lý xây dựng và phát triển đô thị. Mặt khác, việc xây dựng các chương trình đào tạo bồi dưỡng cán bộ, công chức phải đảm bảo đúng quy định tại Nghị định số 18/2010/NĐ-CP của Chính phủ về đào tạo bồi dưỡng công chức và Thông tư số 03/2011/TT- BNV của Bộ Nội vụ hướng dẫn một số Điều của Nghị định số 18/2010/NĐ-CP, giai đoạn 2 của Đề án được thay thế bằng Nghị định số 101/2017/NĐ-CP và Thông tư số 01/2018/TT-BNV hướng dẫn Nghị định số 101/2017/NĐ-CP về đào tạo bồi dưỡng cán bộ công chức, viên chức. Chính vì vậy, việc thiết kế chương trình đào tạo và biên soạn tài liệu cần phải đảm bảo nguyên tắc, yêu cầu cơ bản là: Đáp ứng yêu cầu mục đích đào tạo; chức trách, nhiệm vụ của đối tượng đào tạo là cán bộ lãnh đạo, quản lý và công chức chuyên môn; chú trọng cả lý luận và thực tiễn, khả năng xử lý tình huống thực tiễn; khả năng vận dụng sáng tạo; nội dung ngắn gọn, hợp lý.
Từ năm 2011, Bộ Xây dựng đã chỉ đạo công tác điều tra khảo sát, xác định nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng của các nhóm đối tượng làm cơ sở thực tế trong việc xây dựng các chương trình. Trong quá trình xây dựng chương trình, ngoài lực lượng giảng viên của Học viện Cán bộ quản lý xây dựng và đô thị, cán bộ lãnh đạo một số Cục, Vụ thuộc Bộ Xây dựng, các chuyên gia có trình độ, uy tín của ngành Xây dựng và ngành Giáo dục Đào tạo tham gia biên soạn chương trình.
Kết quả đào tạo, bồi dưỡng
Bộ Xây dựng phối hợp với các địa phương tổ chức được 666 lớp với tổng số 31.216 lượt học viên tham gia, trong đó: Bộ Xây dựng tổ chức 354 lớp theo Chương trình cho các đối tượng 2,3,6,7 và các chương trình chuyên sâu với tổng số 15.827 học viên. Bộ Xây dựng phối hợp với địa phương tổ chức 17 lớp bồi dưỡng cho giảng viên và bổ sung kỹ năng giảng dạy đội ngũ giảng viên cơ hữu và kiêm nhiệm với số học viên là 467 người. Địa phương tổ chức 295 lớp theo Chương trình cho các đối tượng 4,5,8 với tổng số học viên là 14.922 người.
Xây dựng tiêu chuẩn chức danh đối với cán bộ quản lý đô thị
Thực hiện nhiệm vụ Đề án 1961, Bộ Xây dựng phối hợp với Bộ Nội và các Bộ ngành liên quan nghiên cứu, bổ sung yêu cầu về kiến thức, kỹ năng quản lý xây dựng và phát triển đô thị đối với công chức lãnh đạo, chuyên môn đô thị các cấp đảm bảo phù hợp với quy định chung của Chính phủ đồng thời bổ sung yêu cầu về kiến thức, kỹ năng đối với công chức lãnh đạo, chuyên môn đô thị phục vụ trong ngành xây dựng. Đây là cơ sở khoa học cần thiết cho việc nghiên cứu xây dựng tiêu chuẩn chuyên môn, nghiệp vụ cán bộ quản lý đô thị các cấp để Bộ Nội vụ ban hành theo quy định của pháp luật.
Đề án đã được triển khai kịp thời, khẩn trương, cơ bản hoàn thành mục đích, yêu cầu, tiến độ đề ra. Chất lượng, nội dung, chương trình đào tạo, tài liệu đào tạo, phương thức đào tạo ngày càng được nâng cao, bổ sung, hoàn thiện, cơ bản đáp ứng được yêu cầu đào tạo và đối tượng đào tạo. Đội ngũ cán bộ, giảng viên tham gia đào tạo được mở rộng, bảo đảm chất lượng giảng dạy, có kinh nghiệm, uy tín sư phạm, uy tín chuyên môn cao.